Page 26 - SektorelBakis01
P. 26
26 27
19. Yüzyıl İlk Altın Standardı Bu plana göre;
Krizler, 1821 yılında ilk olarak İngiltere’de altın standardı Anlaşmaya katılan ve parasını altına dönüştürülebilir
uygulanmaya başlanmıştır. İlk altın standardına göre yapmayı kabul eden her ülkenin parasının değeri dolara
Spekülasyonlar, ülkenin para birimi belli bir miktar altına bağlanmıştır. endekslenmiştir. O dönemde de dolar altına dönüştürülebilen
Ülke merkez bankası veya darphanesi de bu standarda
tek para sistemidir. Anlaşma ile 1 ons altın = 35 USD ya
göre para basabilmektedir. Buna göre ülkenin elinde ne da 1 USD = 0,88867 gr. altın olarak belirlenmiş ve ABD‘de
Savaşlar ve kadar altın rezervi var ise buna eş büyüklükte banknot talep olduğunda aldığı doları bu rakamlar üzerinden altına
basabilmektedir. Ülke darphanesi verilen oran üzerinden
dönüştürmeyi taahhüt etmiştir.
banknotun karşılığındaki altın miktarını isteyene sunmak
Altın zorundadır. İlk olarak İngiltere sonra Almanya ve 1900 Anlaşma, ancak çok özel ve düzeltilmesi olanaksız parasal
yılında Amerika bu standardı terk etmiştir. Bretton dengesizliklerde, herhangi bir ülkeye parasının dolar
Woods’tan 1971’e kadar ise Amerika elindeki altın stoğuna karşısındaki değerini devalüe ve revalüe imkanı tanımıştır. Bu
göre para basmaya devam etmiştir. Amerika’nın bu sistemi oranlar en çok % 10 dur.
terk etmesinden sonra altın karşılığı para basan ülke
kalmamıştır. Ekonominin yapısından ve dengesizliğinden kaynaklanacak
değişimlerde oran %10’u aşacaksa bu durum IMF’nin iznine
bırakılmıştır.
Bu sistem 1971 yılına ABD’nin parasını altına endekslemesini
terk etmesine kadar sürmüştür.
1970 Stagflasyon Krizi, Arap – İsrail Savaşı ve Petrol
Ambargosu
Stagflasyon; resesyon ile enflasyonun aynı anda yaşandığı
İkinci Dünya Savaşı, Bretton Woods ve Altın Standardı makroekonomik duruma verilen addır. Ekonomideki işsizlik
oranı artarken fiyatlar genel seviyesi de yükselmektedir.
Adolf Hitler’in dünyayı İkinci Dünya Savaşı’na sürüklemesi
sonucu ekonomiler çok ciddi kayıplara uğramıştır. İkinci 15 Ağustos 1971’de “ABD, Bretton Woods Anlaşması’ndan
Dünya Savaşı’nın bu etkilerini kısa sürede atlatmak isteyen çekildiğini açıklamıştır. Doları dalgalanmaya bırakmıştır.
birçok ülke, Amerika’nın liderliğinde liberal ekonomik ABD’den sonra İngiltere’de poundu dalgalanmaya bırakmıştır.
sisteme geçiş yapmıştır. Dünya finans ve ticaret piyasasını Bretton Woods ile para birimlerini dolara ve dolayısı ile dolar
hareketlendirmek ve düzenlemek üzere yeni sistem üzerinden altına bağlamış olan ülkeler de benzer yolları
arayışlarında bulunulmuştur. Bu araştırmalar neticesinde takip etmiştir. Amerika’dan başlamak üzere gelişmekte olan
Temmuz 1944’te ABD’nin New Hampshire eyaletinin ülkeler altın rezervlerini arttırarak para basmıştır. ABD Doları
Bretton Woods kasabasında imzalanan “Uluslararası Para ve gelişmiş ülke para birimleri değer kaybetmeye başlamıştır.
Anlaşması” ile uluslararası ödemelerde kullanılacak yeni Opec (Petrol İhraç Eden Ülkeler) ülkelerinin en büyük müşterisi
bir sistem geliştirilmiştir. Anlaşma öncesi ise İngilizler ve olan bu gelişmiş ülkelerin para birimlerinin değer kaybetmesi,
Amerikalılar iki farklı plan öne sürmüşlerdir. Bunlardan petrol ihraç eden ülkelerin gelirlerinin azalmasına sebep
İngiliz planı John M. Keynes, Amerikan planı ise Harry D. olmuştur.
White tarafından hazırlanmış ve Amerika’nın önerdiği
“White Planı” kabul edilmiştir.
kozaaltin.com.tr kozaaltin.com.tr
