Page 14 - Full_lite

12

Oweis bu kon uda Smith’in İbn Haldun’un yazdıklarınn-
dan etkilenmiş olması ihtimaline dikkat çekmektedir:
“11. yüzyıldan 13. yüzyıla kadar süren haçlı seferler-
inden beri, Batılı filozofların çoğu Müslüman yazarın
ismini zikretmeden Müslümanların fikirlerini kullanımını
içeren çok sayıda yaklaşım aracılığıyla Müslüman bilg-
inlerin etkisini azaltmaya çalışmışlardır.”
9
İbn Haldun’un ekonomik düşüncesinin temel nosyon-
larından biri amel yani iştir. O geçim vasıtalarını da iş
açısından değerlendirir. İbn Haldun’a göre; tüm geçim
vasıtaları bir üretim, dönüşüm dağıtım ya da başkala-
rının iş fazlasına el koymaya indirgenebilir.” Çünkü ken-
di ifadelerine göre, “iş kazancın kaynağıdır”, “iş kazanç
doğurur” ve hatta “kazanç işin değeridir.”

“İş sermayedir. Kazanç ve kâr insanların çalışma-
larının değeridir. Bunların bütün işleri ve emekleri,
onların kazançları ve sermayeleridir.”

İbn Haldun özel girişimin önemini ve özel mülkiyet hak-
kına saygıyı Locke gibi Batılı düşünürlerden asırlar önce
güçlü şekilde vurgular. Düşünüre göre her türlü ekono-
mik faaliyetin temel hedefi kârdır. Böyle bir faaliyette
bulunan kişi, onun sonucunda ortaya çıkan kârı elinde
tutmak ve ona istediği gibi tasarrufta bulunmak ister.
İşte devlet bu kârı ve onun dönüştüğü şeyleri, yani
mülkiyeti koruduğu sürece ekonomik faaliyetler gelişir,
çoğalır. “Özel mülkiyeti ihlal etmek, onların çabalarının
semerelerinin haksız el koyma yoluyla ellerin-
“Medeniyet, onun iyiliği ve kamunun refahı insan- den alınacağı korkusuyla, insanların daha fazla
ların kendi çıkarları ve kendi kazançları için, her kazanma isteklerini ortadan kaldırır. İnsanlar
tarafta yaptıkları çabalara ve üretkenliğe bağlıdır. bir defa kazanç ümidinden mahrum kalırlarsa
İnsanlar artık hayatlarını kazanmak için çalış- artık kendilerini hiçbir şekilde yormazlar. Özel
madıkları ve her türlü kâr getirici etkinliği bırak- mülkiyet ihlalleri, onların cesaret kırılmalarının
tıkları zaman, maddi medeniyet çöker ve her şey ölçüsünü verir. Bu ihlaller genişler ve geçim
daha kötüye gider.” vasıtalarının çoğunu kapsarsa, her türlü çalışma-
ya teşvikin kaybolması nedeniyle, ticaretin dur-
İbn Haldun bir ülkenin ekonomisinin gelişmişliği ve gunluğu yaygınlaşacaktır. Aksine, özel mülkiyet
halkının refahı ile devletin mülkiyet hakkına saygısı ar- üzerinde hafif ihlaller işlerde hafif bir kesintiye
asında doğrudan ilişki görür. yol açacaktır.”

Kaynaklar:

kozaaltin.com.tr